Geschiedenis

Geschiedenis Oldehoveleen

Het St. Christophorileen tot Oldehove werd gesticht bij testament van 1480 door Gerrijt van Belcum, burger in Leeuwarden. Oorspronkelijk was het verbonden aan een nieuw te stichten altaar in de St. Vituskerk te Oldehove "daer sinte Christoffel sal op staen" en waartoe "50 klinkarden wisse renthen" werden bestemd tot een prove.

Bij de begeving daarvan zouden nakomelingen de voorkeur genieten. Deze proven kregen het karakter van een studieleen voor aankomende priesters, wat bij ordonnantie van 2 november 1539 werd bevestigd. Na de Hervorming in Friesland (1584) werden dergelijke vrijlenen bestemd tot bekostiging van studies waarbij de Staten van Friesland zich niet uitspraken over een studierichting. Hierdoor ontstond onenigheid over de vraag of de beneficianten van de lenen nu verplicht waren in de theologie te studeren. In de 18e eeuw zijn over deze kwestie enkele processen gevoerd. Uiteindelijk werd aan de voorwaarde van een godsdienststudie nimmer gevolg gegeven en in latere reglementen is hierover niets terug te vinden.

Vanaf 1823 werd het wettelijk verplicht dat beheerders van leengoederen één of meer bestuurders hadden die, voor zover niet bij de stichtingsakte aangewezen, werden benoemd door de minister. De bestuurders benoemen een ontvanger en zij leggen jaarlijks verantwoording af aan provisoren. De rekeningen worden per jaar gesloten door Gedeputeerde Staten, die daarvan verslag doen aan de minister. De provisoren droegen de nieuwe bestuurders voor. Van 1832 tot 1923 waren burgemeester en wethouders van Leeuwarden de provisoren van dit leen. Daarna bekleedde de Commissaris der Koningin deze functie.

Ook de Weijenbergh-Gorter-Sinia Stichting is een familieleen. Het werd in 1911 gesticht door een legaat van ƒ 40.000 door Sjoukje Gorter (1841-1911) aan het Sint Christophorileen. Zij was de weduwe van diergeneeskundige Hendrik Weijenberg en haar moeder was een Sinia.

Bron: Archief Historisch Centrum Leeuwarden (HCL) (inventarisnr 1320) Bestuurders van het Sint Christophorileen tot Oldehove te Leeuwarden en van de daaraan verbonden Weijenberg-Gorter-Sinia Stichting, 17e eeuw tot 1965